W Polsce występuje kilka gatunków węży:
– Gniewosz plamisty
– Wąż eskulapa
– Zaskroniec zwyczajny [sporadycznie zaskroniec rybołów]
– Żmija zygzakowata.
Większość z nich jest jednak niejadowita, a wyjątkiem jest jadowita żmija zygzakowata. I to tylko jej tak naprawdę powinniśmy się obawiać podczas wycieczek po lasach czy łąkach!
Padalec Zwyczajny
Nie jest wężem tylko beznogą jaszczurką. Charakteryzuje się na ogół brązowym lub szarym ubarwieniem i połyskliwym grzbietem. Na brzuchu jest często żółtawy lub czarny. Można spotkać odmianę z turkusowymi plamkami na grzbiecie (Padalec Turkusowy).
Padalec NIE JEST jadowity i właściwie w żaden sposób niebezpieczny dla człowieka. Zobaczysz go gdzieś, to po prostu pozwól mu spokojnie sobie pełzać :).
(źródło zdjęcia: By © Hans Hillewaert, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6944011)
Gniewosz Plamisty
Zwany także miedzianką, jest wężem rzadko spotykanym w Polsce. Występuje głównie na terenach nizinnych. Barwa jego ciała jest rdzawobrązowa lub brązowa, u samic barwa jest szara lub gliniastoszara. Na głowie oraz częściowo na karku widnieje plama w kształcie serca lub podkowy w kolorze ciemnobrązowym, po bokach od nozdrzy przebiega ciemnobrązowy pasek, który przechodzi następnie w przedłużający się przedni odcinek ciała.
Na grzbiecie wzdłuż środkowej linii występują 2 lub 4 rzędy plam. Ułożone są na przemian wzdłuż lub wszerz, czasami u niektórych osobników połączone są ze sobą przypominając zygzak żmii zygzakowatej. Od żmii odróżnia go okrągła źrenica oka, łagodnie zaokrąglony pysk, oraz głowa słabo odgraniczona od reszty ciała. Mierzy od 45 do ok. 70 cm.
Jest aktywny w dzień, wybitnie ciepłolubny, przebywa na otwartych i nasłonecznionych terenach o lekkich glebach, takich jak wrzosowiska, polany leśne, przecinki pod liniami energetycznymi, wąwozy. Jest dość płochliwy. Na widok intruza, a przede wszystkim człowieka, zawsze próbuje uciec. Dopiero gdy nie jest to możliwe, rozdrażniony wykazuje dużą agresywność – wije się i kąsa, uwalniając przy tym zawartość gruczołów analnych. Jest jednak całkowicie niegroźny, gdyż nie posiada jadu.
Zaskroniec Zwyczajny
Jest najpospolitszym polskim wężem. Wierzch ma szarawy, czasami lekko brunatny, bardzo często z ciemnymi plamami. Jest wężem niejadowitym, o wielkości dochodzącej do 150 cm u samic, lub 80 cm ciała u samców. Zaskroniec zwyczajny zasiedla te same obszary co żmija zygzakowata. Bardzo często spotykany jest w pobliżu wód, nad brzegami stojących zbiorników wodnych np. moczarów, stawów, nad brzegami rzek, starorzeczy, strumieni oraz pływając w wodzie.
Występuje na terenach podmokłych, w wilgotnych lasach mieszanych lub łąkach, w ogrodach oraz parkach. Preferuje tereny o bogatej roślinności. Jest wężem o aktywności dziennej, często spotykany wygrzewający się na słońcu. W razie zagrożenia z gruczołów odbytowych wydziela gęstą substancję o bardzo nieprzyjemnym, mdłym zapachu lub udaje martwego.
Ten gatunek ma wizualnie mniej wyodrębnioną głowę od ciała niż żmija zygzakowata, gdyż brakuje mu gruczołów jadowych, które znajdują się tuż za oczami u żmii. Jego bardzo charakterystyczną cechą są dwie żółte plamy z tyłu głowy, natomiast żmija w tym miejscu jest koloru jednolitego, bez plamek na głowie.
Żmija Zygzakowata
Charakterystyczny dla tego gada jest zygzak na grzbiecie. Jest on zawsze ciemniejszy niż reszta ubarwienia, które występuje najczęściej w kolorze szarym, brązowym lub zielonym (rzadziej czerwone, pomarańczowe, niebieskoszare). Niestety zygzak nie zawsze jest widoczny. Gad mierzy do 70 cm (rzadko 90 cm), ciało ma dość grube w stosunku do długości, natomiast koniec ogona jest bardzo cienki. Porusza się dość powoli i ociężale. Ma silniej niż inne węże żyjące w Polsce wyodrębnioną głowę – w kształcie spłaszczonego od przodu trójkąta. Na głowie często występuje X- lub Y-kształtna plama. Na powierzchni bocznej głowy, od końca oka ciągnie się ciemniejsza wstęga, która często w części tułowiowej przechodzi w regularną boczną plamistość. Cechą odróżniającą ten gatunek w stu procentach od innych węży jest pionowa źrenica oka. Oczy żmii są koloru czerwonego.
Żmija za dnia wygrzewa się na słońcu. Jest gatunkiem ciepłolubnym, o szerokim zasięgu występowania, dlatego spotykana jest w różnych środowiskach np. na łąkach, śródleśnych polanach, w lasach i ich obrzeżach, na usypiskach kamieni i torfowiskach. Ulubionym jej środowiskiem życia są polanki, podmokłe lasy, stosy kamieni na pograniczu pól i lasów, zwłaszcza w okolicach górzystych. Doskonałym miejscem rozrodu dla tych gadów mogą być przydomowe skalniaki, gdzie szczeliny między kamieniami stanowią schronienie, a trociny i kora stwarzają dobre warunki termiczne.
Żmija Zygzakowata JEST JADOWITA! Nie każde ukąszenie żmii jest równoznaczne z wstrzyknięciem przez nią jadu, jednak jeśli to nastąpi jest to bardzo niebezpieczne! Jad żmii może powodować martwicę tkanek, uszkadzać układ nerwowy, zmieniać rytm pracy serca i zmniejszać krzepliwość krwi.
W przypadku ukąszenia przez żmiję KONIECZNA JEST POMOC MEDYCZNA!
Jak rozpoznać ukąszenie przez żmiję?
Sama rana powstała w wyniku ukąszenia żmii jest często niezauważalna – dwa drobne „otarcia” naskórka, które jednak wkrótce zaczynają puchnąc i boleć, a ukąszona osoba zaczyna odczuwać duszności. Dorosły, zdrowy człowiek takie ukąszenie przeżyje bez większych komplikacji, choć niebezpieczne mogą być ukąszenia w twarz i szyję, z uwagi na szybkie przemieszczenie się jadu w krwiobiegu. Ukąszenie żmii zygzakowatej może być natomiast rzeczywistym zagrożeniem dla życia dzieci. Jad żmii jest niebezpieczny również dla osób będących pod wpływem alkoholu. Dlatego w takich przypadkach należy szybko podać antytoksynę w zastrzyku.
Co robić w przypadku ukąszenia?
Spokojna i rozsądna reakcja na takie zajście jest jedną z najważniejszych zasad postępowania przy ukąszeniu przez żmiję. Panika powoduje u ukąszonej osoby wzrost tętna i szybsze rozprzestrzenianie się jadu w organizmie. Warto unieruchomić ukąszoną kończynę, aby spowolnić rozchodzenie się trucizny. Wskazane jest ochłodzenie kończyny za pomocą woreczków z lodem i okrycie poszkodowanego (w celu zapewnienia komfortu termicznego). Metody polegające na nacinaniu rany i upuszczaniu krwi są historyczne i nie powinny być stosowane. Nie zaleca się również stosowania opasek uciskowych, zabronione są próby wysysania jadu. Należy obserwować funkcje układów krążenia i oddechowego oraz możliwie szybko zgłosić się do lekarza. Ten może zastosować surowicę w postaci zastrzyku oraz zalecić obserwację.
Jeżeli chcesz nagrać dobry, przyrodniczy materiał w bezpiecznej odległości, skorzystaj z usług filmowania dronem.
